سیاستگذاری و اعمال مدیریت بر سرویسهای ارتباط مجازی، منجر به سلب اختیار و آزادیهای اجتماعی افراد میشود و تقویتکننده فضای اختناق است.
پاسخ: مدیریت و سیاستگذاری بالادستی برای حفظ و تقویت آزادیهای اجتماعی امری واضح و روشن است. این طبیعی است که در یک فضای ولنگار و رها، سوء استفاده برخی افراد و گروهها، زمینه ناامنی و سلب آزادیهای اجتماعی افراد را فراهم میآورد. اینکه بتوانیم با سیاستگذاری و مدیریت فضای مجازی، از رخنه و نفوذ بدخواهان جلوگیری کنیم و امنیت روانی، فرهنگی و اقتصادی را رقم بزنیم، بسیار مطلوب و ارزشمند است. در نگرش اسلامی و در آرای اندیشمندانی نظیر شهید مطهری[1]، آزادی و اختیار جزئی از مجموعة حق و تکلیف است؛[2] همان طور که حق داریم آزاد باشیم و خداوند ما را آزاد آفریده، در برابر آزادی مکلف هستیم که رفتار و عمل ما در جهت تقویت ظلم و فساد نبوده و نافی آزادی دیگران نباشیم. درثانی باید توجه داشت که محدودیتهای متعددی در اسلام وجود دارد. آزادی اجتماعی مطلق در اسلام وجود ندارد.
یک سؤالی اینجا ممکن است مطرح بشود که بگویند: خب شما میگویید مسئولین کشور حسّاس باشند، چقدر حسّاس باشند؟ آیا این با آزادی- که از شعارهای انقلاب است و جزو پایههای جمهوری اسلامی است- منافاتی ندارد؟ جواب این است که نخیر، با آزادی هیچ منافاتی ندارد؛ آزادی غیر از ولنگاری است؛ آزادی غیر از رهاسازی همه ضابطهها است. آزادی- که نعمت بزرگ الهی است- خودش دارای ضابطه است؛ بدون ضابطه، آزادی معنی ندارد. اگر چنانچه کسانی هستند در کشور که برای تیشه به ریشه ایمان جوانان زدن دارند تلاش میکنند، نمیشود این را تماشا کرد بهعنوان اینکه این آزادی است. همچنان که اگر هروئین و بقیه موادّ مسمومکننده بدن و بدبختکننده خانوادهها را کسی بخواهد بین این و آن توزیع کند، نمیشود بیتفاوت نشست.[3]
آزادی مطلق در نظام تکوین هم پذیرفتنی نیست. امام صادق (ع) میفرمایند: «لاَ جَبْرَ وَ لاَ تَفْوِیضَ وَ لَکنْ أَمْرٌ بَینَ أَمْرَین: نه جبر است و نه تفویض؛ بلکه امری است که میان این دو قرار دارد». در تشریع اسلامی نیز اینگونه نیست که خداوند متعال، انسان را کاملاً آزاد خلق کرده باشد. آزادی بیقید و شرط حتی در کشورهای سرمایهداری و لیبرال مانند آمریکا نیز وجود ندارد. در کشورهای غربی اگرچه محدودیتهای شرعی اعمال نمیشود؛ اما خطقرمزهایی برای حفظ نظام سرمایهداری وجود دارد. حاکم جامعة اسلامی موظف است محتوای فاسد و آلوده را از پیش روی کاربران بردارد تا جوانان و نوجوانان که بهتعبیر امیرالمؤمنین (ع): «دل نوجوان مانند زمین آمادهای است که هر بذری در آن افشانده شود، میپذیرد» ، دچار آفت نشوند و زمینه رشد علمی، فرهنگی و اقتصادی جامعه فراهم آید.
[1]. ر.ک: مطهری، مرتضی، «مجموعه آثار»، تهران، صدرا، ج 21.
[2]. ر.ک: جوادیآملی، عبداللّه، «حق و تکلیف در اسلام»، قم، اسراء، 1384.
[3] رستمی، محمد، «نفوذ؛ بررسی پروژه برنامهریزیشده دشمن از دیدگاه مقام معظم رهبری»، ص 95.